Šta je HEZBOLAH i otkud sad oni u priči?

Hezbolah ili Hizbolah, odnosno Hizb Alah, što znači Božja stranka, predstavlja šiitsku libansku proiransku (formalno) paravojnu organizaciju, koja je nastala 1982. godine, kao odgovor na ulazak Izraela u južni Liban.

Iz Hezbolaha je stiglo priznanje da su u nedelju gađani izraelski vojni položaji na spornoj lokaciji Šeba, uz napomenu da se deluje "solidarno" s palestinskim narodom posle neviđenog napada Hamasovih naoružanih napadača iz Gaze na Izrael.

Izrael je odgovorio baražom artiljerije na južni Liban. Nema prijavljenih žrtava.

Podržana od Irana, šiitska grupa se uzdigla od mračne frakcije uspostavljene tokom građanskog rata u Libanu od 1975. do 1990. godine do teško naoružanih snaga s velikim uticajem na libansku državu. Vlade, uključujući Sjedinjene Države, smatraju je terorističkom organizacijom.

Poreklo

Iranska Revolucionarna garda osnovala je Hezbolah 1982. godine kako bi izvezla svoju Islamsku revoluciju i borila se protiv izraelskih snaga koje su napale Liban. Deleći teheransku šiitsku islamističku ideologiju, Hezbolah je regrutovao među libanskim šiitskim muslimanima.

Foto: Tanjug/AP Photo/Vahid Salemi

Vojna moć

Hezbolah je zadržao svoje oružje na kraju građanskog rata za borbu protiv izraelskih snaga koje su okupirale pretežno šiitski jug. Godine gerilskog ratovanja dovele su Izrael do povlačenja 2000. godine.

Hezbolah je demonstrirao svoje vojno napredovanje 2006. godine tokom petosedmičnog rata s Izraelom, koji je izbio nakon što je prešao u Izrael, otevši dva vojnika i ubivši druge. U ratu je u Libanu poginulo 1.200 ljudi, uglavnom civila, i 158 Izraelaca, uglavnom vojnika. Hezbolah je ispalio hiljade raketa na Izrael.

Vojna moć je porasla pošto se grupa rasporedila u Siriju 2012. godine kako bi pomogla predsedniku Bašaru al-Asadu u borbi protiv uglavnom sunitskih pobunjenika.

Hezbolah se može pohvaliti preciznim raketama i kaže da može pogoditi sve delove Izraela. Godine 2021., vođa Hezbolaha Sajed Hasan Nasrallah rekao je da grupa ima 100.000 boraca.

Iran daje Hezbolahu oružje i novac. Sjedinjene Države procjenjuju da im je Iran poslednjih godina izdvajao stotine miliona dolara godišnje.

Regionalna uloga

Hezbolah ima duboke veze s drugim grupama u regionu koje podržava Iran, uključujući palestinske frakcije Hamas i Islamski džihad. Kako se subotnji napad odvijao, Hezbolah je rekao da je u direktnom kontaktu s vođstvom palestinskog otpora.

Foto: Tanjug/AP Photo/Ohad Zwigenberg

Hezbolah je obučavao grupe koje podržava Iran u Iraku i tamo učestvuje u borbama. Saudijska Arabija kaže da se Hezbolah takođe borio u podršci iranskim savezničkim Hutima u Jemenu. Hezbolah to poriče.

Uloga u Libanu

Uticaj Hezbolaha u Libanonu je podržan njegovim arsenalom i podrškom mnogih šiita koji kažu da grupa brani zemlju od Izraela.

Libanske stranke koje se protive Hezbolahu kažu da je ta grupa potkopala državu i optužuju je da jednostrano vodi Liban u sukobe. Grupa ima ministre u vladi i poslanike u parlamentu.

Godine 2008. borba za moć s libanonskim protivnicima uz podršku Zapada i Saudijske Arabije prerasla je u kratki sukob. Borci Hezbolaha preuzeli su delove Bejruta nakon što je vlada obećala da će poduzeti akciju protiv vojne komunikacijske mreže te grupe.

Hezbolah je ušao u politiku značajnije 2005. godine nakon što se saveznica Sirija povukla iz Libana nakon ubistva bivšeg premijera Rafika al-Haririja, koji je simbolizirao saudijski utjecaj u Libanu.

Sud koji podržava UN kasnije je osudio tri člana Hezbolaha u odsustvu zbog atentata. Hezbolah negira bilo kakvu ulogu, opisujući sud kao oruđe svojih neprijatelja.

Godine 2016., hrišćanski političar Mišel Aun postao je predsednik Hezbolaha. Dve godine kasnije, Hezbolah i njegovi saveznici osvojili su parlamentarnu većinu. Ova većina je izgubljena 2022. godine, ali grupa je nastavila da ima veliki uticaj.

Foto: Tanjug/AP

Optuženi za napad na zapadne mete

Grupe za koje su libanski bezbednosni zvaničnici i zapadne obaveštajne službe rekli da su povezane s Hezbolahom pokrenule su samoubilačke napade na zapadne ambasade i mete i otimale zapadnjake 1980-ih. Smatralo se da je jednu grupu, Islamski džihad, predvodio Imad Moughnijah, glavni komandant Hezbolaha koji je ubijen u eksploziji automobila bombe u Siriji 2008. godine.

Sjedinjene Države smatraju Hezbolah odgovornim za samoubilački bombaški napad koji je uništio sedište američkih marinaca u Bejrutu 1983. godine, ubivši 241 vojnika, i samoubilački bombaški napad na američku ambasadu iste godine.

Bombaški napad samoubica pogodio je i francusku kasarnu u Bejrutu 1983. godine, ubivši 58 francuskih padobranaca.

Označeni kao teroristička grupa

Zapadne zemlje, uključujući Sjedinjene Države, proglašavaju Hezbolah terorističkom organizacijom. Isto čine i zalivske arapske države saveznice SAD, uključujući Saudijsku Arabiju. Evropska unija klasifikuje Hezbolahovo vojno krilo kao terorističku grupu, ali ne i njegovo političko krilo.

Argentina krivi Hezbolah i Iran za bombaški napad na centar jevrejske zajednice u Buenos Airesu 1994. godine u kojem je ubijeno 85 ljudi, i za napad 1992. godine na izraelsku ambasadu u Buenos Airesu u kojem je ubijeno 29 ljudi. I Iran i Hezbolah negiraju odgovornost.

Ostavite komentar